Eerste lijndienstvlucht KLM naar Shanghai – 28 September 1948 – 70 jaar geleden.
Het is dinsdag 28 september 1948, als de KLM-Constellation onder aanwezigheid van de Chinese ambassadeur voor het eerst vanuit Amsterdam vertrekt, via Batavia en Bangkok richting Shanghai. De passagiers aan boord zijn onder andere acht Spaanse paters Jezuïeten en zes nonnen Carmelitessen, onder wie de moeder-overste der Carmelitessen, die in Zuid-China missiewerk gaan verrichte.
Daarmee was KLM 70 jaar geleden de eerste Europese luchtvaartmaatschappij die Amsterdam en Europa met Shanghai en het Hemelse Rijk China eenmaal per week verbond. De Amerikaanse maatschappij Northwest Airways (het huidige Northwest Airlines) vloog toen al op Shanghai. KLM en Northwest Airlines hebben 70 jaar geleden zelfs afgesproken round-the-world tickets aan te bieden. En ook toen al bleek KLM vooruitstrevend door slimme netwerkconnecties aan te bieden. Immers, de Shanghai-Amsterdam vlucht sloot onder andere aan op de KLM-vlucht naar New York, in die tijd de grootste vliegmarkt
Hub-development
De wekelijkse Constellation-dienst Amsterdam-Batavia vloog via Caïro, Bashra, Karachi, Calcutta en Bangkok en stopte bovendien eenmaal per week extra in Singapore. De passagiers vanuit Amsterdam stapten in Bangkok over op de nieuwe Constellation Batavia-Shanghai lijn. Vanuit Amsterdam vloog men vanaf toen in 2 ½ dag naar Shanghai, waar men er voorheen vele weken of maanden over deed per schip.
Bangkok was op 30 september 1948 de centrale hub waar alles samen kwam. “Fiets” Van Messel, een gerespecteerde piloot van het KLM-vliegerskorps, voerde het commando over de Constellation “Holland”. Onder zijn gezag vloog het toestel in 5 uur en 20 minuten vanuit het vliegveld Kemajoran in Batavia naar Bangkok. Uiteindelijk stonden er diezelfde middag drie magnifieke KLM-Constellations op de luchthaven van Bangkok. De Constellation “Holland”, de dagelijkse Amsterdam-Batavia machine die was geland onder commando van piloot Parmentier, samen met de reguliere Batavia-Amsterdam machine die via Singapore was gevlogen.
Niet meer in 80 dagen de wereld rond, maar in 7 dagen!
De Franse Schrijver Jules Verne publiceerde in 1873 het boek “Le Tour du Monde en quatre-vingt jours”. In dat avonturenboek beschrijft hij een weddenschap om in 80 dagen de wereld rond te gaan, gebruikmakend van toen bestaande technologische vervoersmiddelen. De uitgave van het boek heeft veel mensen geïnspireerd om eenzelfde reis rond de wereld te maken. In 1889 bijvoorbeeld onderneemt Nellie Bly voor haar krant de “New York World” de reis in 72 dagen. In 1903 wordt dat record verbroken door James Willis Sayre die zijn reis voltooit in 54 dagen, 9 uur en 42 minuten.
Maar door de ondernemersgeest van de vliegende Hollanders, kon KLM haar lijndienst naar Shanghai een doorverbinding aanbieden op de vlucht van Northwest Airlines Shanghai via Tokyo naar New York. Daar kon dan weer overgestapt worden op de vlucht van KLM New York naar Amsterdam. Door deze samenwerkingsafspraak kon een round-the-world ticket gekocht worden voor 1.700 US Dollar, en kon de reis rond de wereld in slechts 7 dagen voltooid worden. Dat was precies 75 jaar na het verschijnen van het boek in 80 dagen de wereld rond. Een nieuw record in de boeken voor KLM, samen met Northwest Airlines!
De passagiers, bemanning, hoogwaardigheidsbekleders en verschillende journalisten brachten een korte nacht door in het Plaswijck hotel te Bangkok. De volgende ochtend vroeg, vrijdag 1 oktober 1948 vertrok de Constellation “Holland” met de veteranen Parmentier en Van Messel vanaf Bangkok voor het eerst naar Shanghai. Parmentier had als hoofd van het KLM-vliegbedrijf het commando van de “Holland” van Van Messel overgenomen.
Feestelijke aankomst op Shanghai
Vanwege een stevige tegenwind besloot Parmentier even voorbij Canton (het huidige Guangzhou, basis van KLM’s tegenwoordige Chinese partner China Southern Airlines) in een rechte lijn op Shanghai te vliegen. Er was immers afgesproken dat de KLM Constellation precies om 3 uur in de middag boven Shanghai moest zijn. KLM had dagen daarvoor al in alle kranten in Shanghai geadverteerd; “Kijk op vrijdagmiddag 1 oktober om 3 uur naar de lucht”.
En zo landde Parmentier na een vlucht van 2.860 kilometer 8 uur na de start uit Bangkok de eerste KLM machine precies op het afgesproken tijdstip op de luchthaven “Lunghwa” van Shanghai. Met twee rood-wit-blauwe vlaggen uit de cockpitramen en onder luid gejuich van de aanwezige Chinese en Nederlandse verwelkomers, reed Parmentier de KLM-Constellation naar het luchthavengebouw. Het Hemelse Rijk was in 2 ½ dag bereikt vanuit Amsterdam. De “Holland” had een triomftocht volbracht, en daarmee historie geschreven door als eerste Europese luchtvaartmaatschappij in Shanghai te landen, nu 70 jaar geleden.
Dezelfde avond vond er een receptie plaats in het Cathay Mansions hotel te Shanghai voor ongeveer 500 gasten, aangeboden door de KLM. Bij de speeches vertelde de burgemeester van Shanghai, K.C. Wu, dat hij in 1939 26 dagen nodig had om naar Europa te reizen. Hij was dan ook zeer vereerd dat KLM het nu mogelijk maakte om in 2 ½ dag naar Europa te reizen vanuit Shanghai.
De terugreis met “tussenstop”
Op zondag 3 oktober werd de terugreis aangevangen, die al even vlot verliep als de tocht naar Shanghai zelf. Een bijzonder detail; Parmentier en van Messel besloten een “simulated approach” te nemen bij Hong Kong, een schijnlanding. Want Hong Kong en het nabij gelegen Canton (Guangzhou) zou in de toekomst wellicht eens gebruikt kunnen worden voor een tussenlanding op het 2.860 kilometer lange traject Bangkok-Shanghai. Het vliegveld van Hong Kong was niet eenvoudig te bereiken door het bergachtige terrein van talloze omringende eilanden. Toen de Constellation het vliegveld naderde dook Parmentier naar beneden alsof hij ging landen. Op nog zo’n twee meter boven de startbaan, gaf hij vol gas en trokken de vier motoren met hun gezamenlijke 10.000 PK het gevaarte weer de lucht in. Het was een evenement voor alle inzittenden, die daarbij genoten van het prachtigste uitzicht op dit Britse gebied in de Zuid Chinese zee.
In Bangkok werd konden de Shanghai-passagiers weer overstappen op de reguliere Batavia-Amsterdam-dienst, die laat in de avond van dinsdag 5 oktober aldaar arriveerde. Passagiers voor New York konden de volgende ochtend doorvliegen op de aansluitende KLM-machine.
Het vervolg
Na terugkomst in Amsterdam werden de uit Shanghai meegebrachte geschenken van de burgemeester Wu van Shanghai, door KLM’s Hoofd Persdienst de heer Vogels aan de burgemeester d’Ailly van Amsterdam aangeboden. Ook werden de eerste vlucht enveloppen van de eerste Shanghai vlucht besteld bij de aanvragers.
Lang heeft de nieuwe sneldienst per Constellation naar Shanghai, ook wel Orient-Star genoemd, helaas niet geduurd. Door de burgeroorlog in China werd het te onveilig in Shanghai en moest KLM haar nieuwe dienst op 26 april 1949 alweer stoppen. In plaats daarvan vloog KLM tot aan Canton in Zuid-China. Maar ook daar werd het in juni 1949 te onveilig en kwam er zo een einde aan de nieuwe China-dienst.
Nadat KL in 1996 Beijing in haar netwerk opnam, en vanaf 1999 opnieuw naar Shanghai vloog (in ca 11 uur), startte KLM haar samenwerking met China Southern Airlines in 2001, en bouwde KLM haar netwerk uit met Chengdu, Hangzhou en Xiamen. Inmiddels is KLM partij in twee belangrijke joint-ventures in China, die met China Southern en Xiamen Airlines, en die met China Eastern Airlines. KLM en haar samenwerkings partners in China en Taiwan vervoeren gezamenlijk zo’n 1,6 miljoen passagiers per jaar tussen Amsterdam en Greater China. Daarmee staat China uitstekend op de kaart, 70 jaar nadat KLM haar eerste vlucht uitvoerde op Shanghai.
