Hommage aan de stewardess

Ze is er voor onze veiligheid, ze moet alert zijn, altijd een goed humeur hebben, er goed uitzien en is, waar dan ook, in uniform een autoriteit. Mode-icoon, droombeeld voor tienermeisjes (sommige dan). In het historisch beeldarchief van KLM komen met dit trefwoord ruim 1.400 foto’s naar boven. Dat kan ook niet anders, want ze ‘bemant’ onze toestellen al sinds 1934. Ze is het toonbeeld van dienstverlening en onkreukbaar onder alle omstandigheden, maar bovenal mens: de stewardess. Wie is zij?

Om even een misverstand uit de wereld te helpen: dat bijna onmenselijke imago maken we met ons allen. Het beroep van stewardess is met glans en glitter omgeven. Nog steeds. Zij heeft een internationale baan en ziet er goed uit. Op haar donkerblauwe hakken klikklakt ze in haar hemelsblauwe uniform door de vertrekhal op weg naar weer een ver oord waar zij bijzondere locaties bezoekt en een streepje aan haar lange lijst met reiservaringen toevoegt. Op die manier maakten we in de loop der tijd van haar een icoon dat, naast de stoere vlieger, de vliegerij zo uniek maakt. Een stewardess weet alles en kan alles. Dat gaat zelfs zo ver dat op een treinperron haar gevraagd wordt waar de trein naar X of Y vertrekt. In uniform is ze een autoriteit. Als zij het niet weet, wie weet het dan? Zo denken wij.

Gezicht van KLM

Als stewardess is ze het gezicht van KLM, ook buiten haar werkomgeving. Al is ze niet in uniform, je wilt toch je ervaringen met haar delen. Op een feestje praat iedereen graag tegen haar aan. Over die zoekgeraakte bagage, de vertraging, die oneetbare maaltijd of een chagrijnige collega (van haar dan) tijdens die en die vlucht daar en daar heen. Dat legt een zware verantwoordelijkheid op haar schouders. Een stewardess is onkreukbaar en wordt opgeleid om de meest extreme omstandigheden het hoofd te kunnen bieden. Benaderbaar, maar onaantastbaar; een wankel evenwicht. Zieke passagiers, dronken passagiers, boze passagiers, aardige passagiers, verdrietige passagiers, combinaties van het voorgaande, ouderen, kinderen, vertegenwoordigers van culturen die niet de hare zijn, op alles en voor iedereen heeft ze een antwoord. In visie en daad, soms sussend, maar ook doortastend en duidelijk, en toch altijd vriendelijk. Servicegericht en alert. Geroutineerd, maar niet routineus serveert ze koffie of een warme maaltijd. Glimlachend, maar niet wezenloos. Ze is per slot van rekening geen robot, maar een mens.

Veiligheid

En ze is er voor onze veiligheid. Vlak voor vertrek controleert ze of we allemaal onze stoel rechtop hebben staan en we onze riemen vast hebben. Het lijkt alsof niemand kijkt, maar toch doet ze het alsof niemand van de passagiers ooit gevlogen heeft: het tonen van de veiligheidsinstructies. Toch kunnen we heel goed nadoen hoe die instructies eruitzien. Stiekem toch gekeken, zeker. Tijdens de landing nog even naar de wc? Ondenkbaar. Dat is per slot van rekening niet veilig. De passagier zou kunnen komen te vallen en zich verwonden en dat is de verantwoordelijkheid van de luchtvaartmaatschappij. Die neemt ze dus ook.

De menselijke maat

Tijdens turbulentie houdt ze het hoofd koel en zelfs zodanig dat de meest angstigen onder ons zich aan haar vast kunnen klampen. Ook daar heeft ze oog voor. Wat doet ze eigenlijk? En hoe doet ze dat eigenlijk? Het is volgens mij niet zozeer datgene wát ze doet, maar het gevoel dat ze ons geeft. Ooit was ik behoorlijk vliegangstig. Dat laaide nogal op tijdens een rommelige vlucht naar Zürich met veel geschommel en geschud. Ik verkrampte. Ineens stond ze naast me: ‘Wilt u nog een biertje?’ Mocht dat dan, ik had er al eentje op. ‘Tuurlijk. Lekker toch?’ De menselijke maat is zij. Ze maakt ‘een’ vliegreis als het enigszins kan tot die van ‘jou’. En als je dan bedenkt dat er toch meestal meer dan honderd passagiers in een toestel zitten. Met haar collega’s, en dat zijn natuurlijk ook stewards, heeft ze daar haar handen vol aan. Ze is het comité van in- en uitgeleide, wanneer ze bij de deur staat. Ze zorgt ervoor dat we gekend worden, meestal zonder dat ze onze naam weet.

Ik geef het je allemaal te doen. Stewardess, vrouw van de wereld, wereldvrouw.