Iconische vrouwen in de Nederlandse luchtvaart

Bekend zijn de verhalen van iconische vrouwen als Amelia Earhart en Amy Johnson. Niet alleen wereldwijd, ook in de Nederlandse luchtvaartsector zijn er vrouwelijke pioniers. Deze vrouwen stegen tot grote hoogten. In dit blog een korte geschiedenis van drie vrijwel vergeten Nederlandse vrouwen, die op eigen wijze de weg vrijmaakten voor vrouwen in de cockpit.

Beatrice de Rijk

Beatrice de Rijk, een fervent ballonvaarster, haalde in 1911 als eerste Nederlandse vrouw haar vliegbrevet. Het domein van de vliegers, zeker in de decennia voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog was een vrijwel exclusieve mannenwereld. En dat terwijl vrouwen zoals Beatrice wel degelijk leerden vliegen. Sinds het ontstaan van KLM zijn er meerdere vrouwen geweest die buiten de lijnen durfden te kleuren. Maar ook tijdens de Eerste Wereldoorlog, een tijd waarin vrouwen – uit noodzaak – meer ruimte kregen om ‘mannenwerk’ te doen, kreeg De Rijk geen baan bij de luchtmacht. Als dochter van rijke ouders had zij wel de financiële middelen, maar geen gelijke kansen.

Ida Veldhuyzen van Zanten

In tegenstelling tot de Eerste Wereldoorlog, was de Tweede Wereldoorlog wel een katalysator voor vrouwen in de cockpit. Verzetsheld Ida Veldhuyzen van Zanten haalde in eerste instantie haar vliegbrevet om met goede papieren als stewardess te kunnen werken. Kort nadat KLM haar als stewardess in dienst nam, volgde de Duitse bezetting in 1940. Veldhuyzen van Zanten week uit naar Engeland en blonk als Engelandvaarder uit bij een van de twee Britse luchtmachtsquadrons voor vrouwen. Zij ontving hiervoor na de oorlog een onderscheiding. Na de oorlog had zij in Zuid-Afrika korte tijd een bedrijf dat lokale chartervluchten uitvoerde, maar werd later maatschappelijk werkster in Nederland. Tot haar dood in 2000 zou ze nog regelmatig (zweef)vliegen.

Liane Latour

Liane Latour werd na haar vliegopleiding in 1946 de eerste Nederlandse vrouwelijke vlieger in dienst van KLM en kreeg daarvoor een kleine opslag bovenop haar salaris als stewardess. Het verhaal gaat dat de carrièreswitch van Latour geheim moest blijven, omdat de toenmalige KLM-directeur Albert Plesman geen ‘gedonder’ wilde. Nadat het nieuws toch uitlekte werd Latour voor korte tijd overgeplaatst naar het vrachtvervoer en het regeringstoestel, totdat zij na een loopbaan van anderhalf jaar per post het bericht kreeg dat zij vanaf de volgende dag weer stewardess moest zijn. Zo was er ook in de jaren ’50 van de vorige eeuw nog een wereld te winnen op het gebied van emancipatie in de cockpit.

Vrouwen in de cockpit

Drie feministische golven later hebben vrouwen op het eerste gezicht evenveel kans als mannen om piloot te kunnen worden. Door de decennia heen zijn vele vrouwen opgeklommen tot gezagvoerders en F16-vliegers. Collega en vrouwelijke piloot Sanderijne schreef ook een blog over haar ervaringen in het beroep piloot. Toch zijn er veel minder vrouwen dan mannen in de cockpit. Als steward vlieg ik soms met vrouwelijke collega’s in de cockpit, wat ik persoonlijk een fijne afwisseling vind. Laten we deze eerste strijders voor gelijkheid in de lucht in elk geval niet vergeten!