KLM’s Derde Hoofdkantoor

Als kind kwam ik er iedere zondag lang als we onderweg waren naar mijn oma: het grote gebouw schuin tegenover miniatuurstadje Madurodam in Den Haag. Ik keek er dan wel naar, maar het zei me weinig. Het was groot en wat erin zat, was niet duidelijk. Een kantoor. Dit was KLM’s derde hoofdkantoor. Net voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog deels voltooid en er vlak na flink uitgebreid.

Door de groei van KLM, was het wachten op het moment dat ook de kantoren aan de Hofweg te klein zouden worden. Plesman wilde het hoofdkantoor echter wel in Den Haag houden, dicht bij de politiek en centraal in het land. Met hulp van de gemeente Den Haag werd een geschikt terrein gevonden aan de rand van het duingebied Sint Hubertus langs een van de lange doorgangswegen van de stad, de Raamweg.

Plaats voor 1.800 KLM’ers

Architect Dirk Roosenburg, hij ontwierp ook het eerste KLM-logo, kreeg de opdracht om een kantoorgebouw te ontwerpen. De keuze voor Roosenburg was niet geheel toevallig. Ze kenden elkaar van school en Plesman gaf Roosenburg ook de opdracht voor het tentoonstellingsgebouw van de ELTA die in 1919 in Amsterdam-Noord gehouden werd.

Het nieuwe hoofdkantoor moest plaats bieden aan 1.800 medewerkers met een representatief directiegedeelte en een aantal voorzieningen, zoals een medische afdeling met röntgenkamer, een gymnastiekzaal, bibliotheek, keukens, een kantine en lunchroom, enkele winkels (waaronder een kapper), fietsenstallingen en parkeerplaatsen voor auto’s. Daarnaast kwamen er twee woningen, eentje voor de machinist (voor de centrale verwarming en andere installaties) en de andere voor de conciërge.

Het eerste gedeelte direct aan de Raamweg, met daarin een halfronde uitbouw voor de multifunctionele recreatiezaal (later werd er de eerste computer opgesteld) werd in 1940 voltooid. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd er niet verder gebouwd aan het kantoor en tussen 1940 en 1943 werd het voltooide deel verhuurd aan het Ministerie van Sociale Zaken, omdat de kantoren die tot die tijd in gebruik waren, groot genoeg bleken.

De steen van president Roosevelt

In 1945 kreeg KLM het gebouw terug, in 1946 werd de bouw hervat en in 1949 werd het complex geopend in de vorm zoals we die nu nog kennen. Prins Bernhard opende het op 24 mei met de legging van de laatste steen. Het was een bijzondere steen afkomstig uit Nieuw Amsterdam, dus het huidige New York. In de 17^e eeuw werd de steen vanuit Nederland daarheen gebracht en in 1933 schonk president Roosevelt het voorwerp aan het Museum of the City of New York van New York. Dit museum schonk het op zijn beurt in 1946 weer aan prinses Juliana vanwege de opening van de luchtlijn Amsterdam-New York met het verzoek er een passende bestemming voor te vinden. Welnu: de steen kwam dus in het nieuwe KLM-hoofdkantoor terecht.

Ministerie van Infrastructuur en Milieu

De hoofdingang kwam opzij te liggen aan wat toen Badhuisweg heette en na zijn overlijden tot Plesmanweg is omgedoopt. Het geheel maakt een lichte indruk vanwege de grote ramen. Dit was mogelijk doordat het gebouw op een staalskelet is gebouwd. Ook binnen werd veel glas gebruikt. De lambriseringen waren ook laag gehouden om het interieur meer licht te geven en ik vermoed dat op die manier de chef zijn medewerkers beter in de gaten kon houden.

Eind jaren zestig trok KLM uit dit gebouw en vestigde de directie zich tijdelijk op Schiphol-Oost in afwachting van de oplevering van het hoofdkantoor in Amstelveen. Na een aantal instanties biedt het gebouw tegenwoordig onderdak aan het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Toch toepasselijk.