KLM’s Eerste ‘Echte’ Passagierstoestellen
De eerste toestellen waarmee KLM passagiers vervoerde waren eigenlijk bommenwerpers uit de Eerste Wereldoorlog die voor het passagiersvervoer enigszins aangepast waren. De De Havilland DH-9B’s hadden een open cabine en ze waren illustratief voor wat de burgerluchtvaart in die tijd was: avontuur en ontbering in leren jassen en met een vliegersbril op in het toestel klimmen om zo de reis te aanvaarden. De eerste ‘echte’ passagierstoestellen van KLM waren Fokkers F.II. Op de dag dat KLM in 1920 haar eerste passagiers van Londen naar Amsterdam vervoerde, werd de Fokker F.II op Schiphol gepresenteerd.
Een feestelijke dag op Schiphol
De Fokker F.II bood plaats aan vier passagiers die in een gesloten cabine plaatsnamen. De vlieger zat in de open lucht. Het vliegbereik van het eenmotorige toestel was 1.200 kilometer met een maximumsnelheid van 150 kilometer, boven zee 120 kilometer. De vleugel was geheel van hout en het frame van de romp en de staartvlakken van staalbuizen gemaakt die bekleed waren met linnen. Het toestel was in 1919 ontwikkeld en in oktober van dat jaar vond de eerst proefvlucht plaats. De 17e mei 1920 moet dus een feestelijke dag op Schiphol zijn geweest. Zo arriveerde niet alleen de eerste vlucht van KLM vanuit Londen, maar presenteerde Fokker ook zijn nieuwste toestel. Pers en publiek sloegen twee vliegen in een klap. KLM bestelde twee toestellen van dit type die hetzelfde jaar nog werden geleverd. Het zouden er twee blijven.
Twintig keer Amsterdam-Jakarta
Dat had niets te maken van de kwaliteit van het toestel, want hoewel het nu een simpel vliegtuigje lijkt, was deze F.II het toppunt van comfortabel vliegen in die tijd. Nee, er werd tegelijkertijd gewerkt aan de Fokker F.III die een plaats extra had en dus vijf passagiers kon vervoeren en dat was commercieel interessanter voor KLM. In het eerste jaar van haar vliegend bestaan, 1920 dus, vervoerde KLM met twee De Havillands DH-9B’s en twee Fokker F.II’s 345 passagiers, 21.963 kilo goederen en 2.962 kilo post. De dienstregeling werd van 17 mei tot en met 31 oktober uitgevoerd, want in de winter werd toen niet gevlogen. In totaal werden er 584 vluchten uitgevoerd die gelijk staan aan 233.600 kilometer, 20 keer de afstand Amsterdam-Jakarta, aldus het jaarverslag van KLM over 1920.
Sabena en later
De twee Fokker F.II’s, registratie H-NABC en H-NABD, hebben tot en met de zomer van 1927 dienst gedaan bij KLM en zijn vervolgens doorverkocht aan het Belgische Sabena dat er nog enige jaren mee gevlogen heeft. Een van de twee Fokker F.II-toestellen kwam in 1931 terug naar Nederland en na enige tijd dienst te hebben gedaan als laboratoriumvliegtuig voor wat nu het Nationaal Lucht- en Ruimtevaart Laboratorium heet is het toestel opgeslagen op Schiphol. Het was de bedoeling om dit vliegtuig later tentoon te stellen in een nog op te richten luchtvaartmuseum. De tijd besliste helaas anders. Tijdens het bombardement van Schiphol op 10 mei 1940 is het vliegtuig verloren gegaan.
