Luchtvaartfan? Ga naar dit museum!

Ontdek alles over Nederlandse vliegvelden en vliegtuigbouwers, de ‘Blauwe Tesselaar’, techniek en de KLM-zwaan. Van Woensdrecht tot Schiphol, van Texel tot Den Haag en van Amsterdam tot Breda. Maar ook: Buren, Eindhoven, Groningen, Lelystad, Nieuw-Vennep en Soesterberg en zelfs bij je thuis.

Nederlands Transport Museum

Het Nederlands Transport Museum in Nieuw-Vennep viert 100 jaar luchtvaart met een tentoonstelling van kunstwerken van Thijs Postma. Hij schildert en tekent al tientallen jaren vliegtuigen, van de eerste Fokkers tot het nieuwste futuristische concepttoestel. Postma ontwierp KLM-posters en vliegtuigbeschilderingen voor Transavia en Martinair. In het museum zijn ook echte vliegtuigen te zien, zoals een DC-2, het broertje van de beroemde Uiver van de Melbourne Race in 1984, die in de kleuren van de voormalige KNILM is beschilderd. En op ware grootte nagebouwde modellen van de Fokker FVII, de Spin en een Koolhoven die volgend jaar te zien zijn in de televisieserie Vliegende Hollanders.

Wings over Woensdrecht

Het West-Brabantse Woensdrecht staat bekend om haar luchtmachtbasis. Maar ook de burgerluchtvaart is hier neergestreken. Museum Wings over Woensdrecht besteedt met haar tentoonstelling over 100 jaar lokale luchtvaart aandacht aan plaatselijke successen, zoals de eerste gemotoriseerde vlucht in Etten-Leur. KLM, techniek, onderhoud, luchtmacht; de onderwerpen in het museum zijn even verschillend als verrassend. In 1954 was dit vliegveld zelfs de uitvalsbasis voor toestellen van KLM en waren de DC-6, DC-7 en DC-8 er in onderhoud.

Luchtvaart- en oorlogsmuseum Texel

Een ander vliegveld waar KLM-toestellen op landden is dat van Waddeneiland Texel. Vanaf juli 1937 was er twee jaar een lijndienst tussen het eiland en Schiphol. KLM vervoerde met de Fokker VIIa, door de eilanders tot de ‘Blauwe Tesselaar’ gedoopt, duizenden passagiers. Andere typische eilandbewoners maakten hun maiden flight: twee lammetjes. In het museum is ook bescheiden aandacht voor een andere toenmalige tak van KLM: de helikopterdivisie voor personeelsvluchten naar de olieboorplatforms. Om de link met het eiland te bevestigen, introduceerde KLM haar huisje nummer 94: de Oudheidkamer in Den Burg. Het boek ‘Een Texelse luchtvaartgeschiedenis’ is te koop in het museum.

Vliegend Museum Seppe

Een internationaal vliegveld in Breda? Jazeker. Althans, zo noemt de huidige eigenaar het, en hij heeft geen ongelijk, al is het voor de kleine luchtvaart. Veel luchtvaartenthousiastelingen kennen het waarschijnlijk onder de naam Vliegveld Seppe. De medewerkers zijn er trots op dat twaalf van de getoonde toestellen luchtwaardig zijn én geregeld vliegen, zoals een Boeing/Stearman en een De Havilland Tiger Moth. Techneuten kunnen de werkende vliegtuigmotoren bewonderen. Een bezoek is altijd met een rondleiding van een deskundige vrijwilliger.

Museum Amsterdam Noord

Haast je naar Amsterdam-Noord voor de tentoonstelling ‘Noord Vliegt’. Deze is nog een paar maanden te zien in het pittoreske voormalige badhuis. De wijk aan het IJ was 100 jaar geleden het toneel van de ELTA, de Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam, waar Anthony Fokker en andere vliegtuigbouwers hun vliegtuigen en vliegkunsten vertoonden. Een half miljoen mensen bezochten de tentoonstelling in 1919 en vergaapten zich aan deze nieuwe vorm van vervoer. In het kleinschalige museum is deze ELTA de blikvanger, net als het ontstaan van de Fokker-fabrieken, die tot in de jaren vijftig vlakbij gelegen waren.

Design Museum Dedel

In Den Haag, waar KLM’s hoofdkwartier eens zetelde, is het nieuwste museum uit dit blog: Design Museum Dedel, geopend sinds oktober 2019. Er hangt een indrukwekkende collectie reclameposters met als thema ‘KLM, the first century’. Het grachtenpand is nog veel ouder: in 1642 gebouwd voor de familie Dedel en voorzien van stucwerk in rococo/Louis XV-stijl. Momenteel wordt het pand gerestaureerd. De KLM-posters hangen in chronologische volgorde aan de wanden met goudleer behang of houten panelen. Ze zijn gemaakt door beroemde kunstenaars, ontwerpers en fotografen – de campagne met de zwanen blijft geweldig – en geven, samen met de menukaarten en vertrektijdenboekjes een prachtig tijdsbeeld. Van de tentoonstelling is een Engelstalig boek te koop in het museum.

Nationaal Militair Museum

In Soesterberg vind je alles op het gebied van militaire luchtvaart, precies op de plaats waar de luchtmacht in 1913 werd opgericht. Er is geen link met KLM in dit museum, wel zijn er heel veel vliegtuigen, andere indrukwekkende voertuigen en heldhaftige verhalen te ontdekken.

Aviodrome

Het beroemdste en grootste luchtvaartmuseum van Nederland is het Aviodrome in Lelystad. Maar zeg eens eerlijk: hoe lang geleden was jij daar? Het museum – vroeger op Schiphol, en bekend als het Aviodome – innoveert continue. Nieuw in de expositie is de Fokker F.VIII, het oudste nog bestaande KLM-vliegtuig, dat wordt tentoongesteld zoals het is gevonden in de binnenlanden van Venezuela. Een blikvanger is de Boeing 747 PH-BUK, voor velen een nostalgische herinnering. Dit toestel kun je van binnen bekijken, net als een Dakota en een ‘korte Connie’. In het luchthavengebouw uit 1928 waan je je in de tijd van Peter Stuyvesant. Door het vertellen van persoonlijke verhalen komt de geschiedenis tot leven: van de typemachine van de secretaresse van Albert Plesman, tot koffers van de eerste piloten en penningen van roemruchte vluchten. Er zijn vliegsimulatoren voor jong en oud en kinderen kunnen laten testen of ze het in zich hebben piloot of cabin attendant te worden.

Madurodam

Ook voor deze beroemde attractie geldt: hoe vaak in je leven kom je er? Nou, hoogste tijd dus weer, want zoals het er vroeger uitzag, herken je nog veel in de miniatuurstad, en minstens zoveel is er veranderd. Wist je dat KLM in 1952 een van de vijf founding fathers was van Madurodam? Zo legden we het mini-Schiphol aan en zorgden we voor alle modellen van de toestellen die op dat moment vlogen, en houden deze up-to-date. Een ander leuk weetje: de nieuwste attractie van Madurodam is The Flying Dutchman en is een eerbetoon aan KLM. In de levensgrote, volledig gerestaureerde Douglas DC-3 (18 meter lang, 30 meter breed) maak je vanaf juni 2020 een virtuele vlucht door tijd en ruimte.

THIS IS HOLLAND

Een andere, veel nieuwere attractie die je misschien nog niet kent is THIS IS HOLLAND, aan de voet van de A’DAM Toren in Amsterdam. In een 5D flight experience vlieg je over 22 locaties in Nederland. Uiteraard ook over Schiphol en pas op: rakelings en levensecht over een vertrekkend KLM-vliegtuig.

Panoramaterrassen

Gaat er voor jou niets boven het echte werk? Vliegtuigen bekijken op de luchthaven met je gezin kun je – zonder een ticket! – op deze panoramaterrassen. Bekijk op Schiphol ook de door KLM gedoneerde Fokker 100. Op Groningen Airport Eelde heet het restaurant met uitzicht op het platform toepasselijk ‘Bites & flights’ en op Eindhoven Airport is het goed toeven bij het restaurant met vliegtuiguitzicht. Soortgelijke restaurants op de luchthavens van Rotterdam en Maastricht zijn momenteel niet open.

Marechaussee Museum

Geen vliegtuig te zien, maar er is wel veel te leren over grensbewaking, waar de Koninklijke Marechaussee verantwoordelijk voor is. Zie hoe een marechaussee jouw identiteit controleert en check zelf of je paspoort echt is. Ook het zogeheten bolletjestoilet waarop vermeende drugskoeriers hun (on)schuld op aantonen, is hier te zien. Het museum is gevestigd in het Gelderse Buren. En wie is de Graaf van Buren? Juist, onze Koning (en collega) Willem-Alexander. De koninklijke cirkel is weer rond.

Maria Austria Instituut

Toch liever thuis mooie plaatjes kijken van 100 jaar KLM-geschiedenis? Op de website van het fotoarchief van het Maria Austria Instituut vind je op de zoekwoorden KLM, vliegtuigen, piloot of stewardess duizenden foto’s uit voltooid vervlogen tijd.

Voor alle musea geldt: check de actuele openingstijden op de website of neem contact op, de vrijwilligers zijn niet altijd aanwezig.