Zo was het om te vliegen in de jaren ’50
Op 7 oktober 2019 vieren we een eeuw lang Koninklijke Nederlandse Luchtvaart. Een mooi moment om terug te blikken en vooruit te kijken. Wat hebben we in de afgelopen 100 jaar allemaal bewerkstelligd? En bovenal; wat voor moois heeft de toekomst in petto? In dit blog blikken we terug op de eerste decennia van KLM. Vroeger was vliegen uitsluitend weggelegd voor de happy few, iets wat je je vandaag de dag bijna niet meer kunt voorstellen. Vanaf de jaren ’50 van de twintigste eeuw werd reizen iets toegankelijker voor breder publiek. Niet dat vliegen een alledaagse gewoonte was – daar was een ticket in die tijd te kostbaar voor. Desondanks groeide de luchtvaart en speelden bedrijven als KLM in op deze veranderingen. In dit blog neem ik je mee in een aantal kenmerken van de tijden waarin de luchtvaart een groeistuip maakte.
Tourist Class
In navolging van andere luchtvaartmaatschappijen introduceerde KLM in 1952 een tweede reisklasse; de Tourist Class. Door meer stoelen in de cabine te plaatsen en de service aan boord te versimpelen, kregen meer mensen de mogelijkheden om met het vliegtuig te reizen. Hierdoor ontstond het fenomeen van vakantiereizen naar bestemmingen verder van huis. Nog geen hedendaags ‘weekendje Barcelona’, maar voor tijden van wederopbouw was dit een ongekende welvaartssprong. In 1958 ontstond de Economy Class en werden de prijzen van vliegtickets verder verlaagd, waardoor nog meer mensen in het vliegtuig konden stappen.
Bruidsvlucht
In de eerste decennia van de luchtvaartsector bestonden er verschillende wedstrijden om de betrouwbaarheid en innovaties in de luchtvaart naar een hoger niveau te tillen. KLM deed regelmatig mee aan deze wedstrijden, en niet onverdienstelijk. In 1953 vond de zogenoemde The Last Great Air Race plaats, een race tussen het Engelse Londen en het Nieuw-Zeelandse Christchurch. KLM won deze race in de commerciële vliegtuigcategorie in ongeveer 44 uur. In die tijd een ongekende prestatie! Ter vergelijking; in 2019 duurt een vliegreis van Londen naar Christchurch ongeveer 24 uur. Overigens was dat niet het enige bijzondere aan deze vlucht. Aan boord zaten veel jonge vrouwen die meereisden naar Nieuw-Zeeland om daar te trouwen met hun geliefden. Later werd deze vlucht daarom ook wel ‘de bruidsvlucht’ genoemd. Dat zorgde voor veel publiciteit en werd later zelfs het onderwerp van een boek en film.
Delfts blauwe huisjes
Om zich te kunnen onderscheiden van andere luchtvaartmaatschappijen, gaf KLM vanaf de jaren ’50 een blijvende herinnering mee aan passagiers in de First Class. Omdat het geven van dergelijke souvenirs eigenlijk niet was toegestaan, werd onder het mom van ‘een drankje van het huis’ aan het einde van elke vlucht een laatste likeurronde geserveerd. Niet in glas, maar in een flesje met de aanmoediging om het mee naar huis te nemen. Eerst nog in een verschillende verpakkingen, maar vanaf 1952 in de vorm van Delfts blauwe huisjes. Zo ontstond een traditie die inmiddels is uitgegroeid tot een van de meest iconische collectors items. Dit jaar zal KLM het honderdste huisje introduceren. Een bijzondere mijlpaal.
Entertainment
Ten opzichte van de jaren ’50 is er tegenwoordig veel veranderd in de cabine. Vliegen was vroeger een unieke ervaring, inmiddels is het een ingeburgerd transportmiddel. Hoewel er in de huidige tijd minder ruimte aan boord is, wordt er meer entertainment aangeboden. Op lange reizen heeft iedere passagier toegang tot een persoonlijk inflight-entertainmentsysteem. Dat was in de eerste decennia wel anders. Behalve kranten, tijdschriften, de bemanning en andere passagiers was er weinig vermaak om de tijd mee door te komen. Verder was er gedurende de vlucht nauwelijks contact met de buitenwereld, terwijl constante bereikbaarheid via het internet nu steeds gewoner wordt. Kortom; de vliegreis van de vroegere jaren is nauwelijks vergelijkbaar met die van vandaag de dag.
Nostalgie
De jaren ’50 zijn in de luchtvaart een transitieperiode van de gouden tijden voor enkelen naar de huidige tijd van vervoer voor velen. Met de introductie van nieuwe reisklassen werden verre reizen wat voordeliger, maar was er nog geen sprake van een brede toegang tot het vliegen. KLM deed mee aan verschillende races, die nog altijd spraakmakend, maar zeldzamer werden. Om passagiers te binden, werd gezocht naar manieren om een vlucht een blijvende herinnering te maken. In de nieuwe Economy Class was de nostalgie naar de hoogtijdagen van het vliegen nauwelijks meer terug te vinden. Daar stond tegenover dat in de jaren ’50 meer mensen de mogelijkheid kregen om tot grotere hoogten te stijgen.
