Zeg het met tulpen

KLM is een Nederlandse luchtvaartmaatschappij en de tulp is een bloem die bijna vanzelfsprekend met Nederland wordt geassocieerd. Die twee zijn natuurlijk geboren voor elkaar. Ik ben daarom eens de archieven ingedoken om te zien wat er allemaal voor foto’s van KLM met tulp beschikbaar is. En dus bleek al snel: wat eigenlijk niet. KLM en de tulp zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Ooit was de tulp allesbehalve een leuk bosje bloemen. Het was een hype. En een hele dure. Alleen heette dat toen niet zo. Deze hype vond plaats in de 17^e eeuw. De tulp was toen nieuw en kwam uit Turkije. Het bleek echter dat met de grond en het klimaat van Nederland de tulp ook hier goed gedijde. En dat bleek dus een heel goede voedingsbodem voor de tulpenmanie.

Tulipa

En zoals dat wel vaker met hypes gaat, het liep gierend uit de hand. Een tulpenbol werd een speculatieobject. Zeker de bijzondere soorten deden het goed op deze manier. Eén enkele tulpenbol werd zo veel waard, dat je er voor hetzelfde geld een heel leuk grachtenpandje voor kon kopen. Zoals alle hypes, kwam hieraan een dramatisch einde met veel, misschien wel alleen maar, verliezers. De tulp werd weer bloem. In 2009 kreeg KLM bij gelegenheid van het 90-jarige bestaan, haar eigen tulp: de Tulipa KLM. Niet blauw, maar groen met wit. We konden ze kopen als KLM’ers en de passagiers ook. Volgens mij was het een hit, geen hype gelukkig.

Tulp en stewardess

In onze tijd reizen we er echter wel de hele wereld af voor de tulp, want nog altijd komt men van heinde en verre naar Nederland. In dit geval naar de Keukenhof te Lisse om ze in volle glorie te aanschouwen. Het klinkt blasé, maar voor mij is het redelijk gewoon, want ik ben daar in de buurt opgegroeid en jaren fietste ik tussen de bloeiende bollenvelden door naar school. Het jammere alleen van de tulpenvelden was dat de bloem al snel van de steel werd geknipt, het zogeheten koppen, om de nieuwgevormde bollen tot volle wasdom te laten komen. Handel is handel. Maar wat deze handeling wel overleefde was natuurlijk bestemd voor de vaas. Waar dan ook. KLM is groot in het bloementransport en menig stewardess werd met tulpen op de foto gezet. En met plezier zo te zien.

Benny en Ella

Wat het ook goed doet zijn celebrities en tulpen. Mits ze in het voorjaar op Schiphol arriveerden natuurlijk. Ik heb er veel voorbeelden van gevonden. Welwillend, man en vrouw, poseerde men voor de camera, de weelderige bos Nederlands trots in de handen. Ik heb er twee voor u en niet de eersten de besten, namelijk twee jazzlegenden: klarinettist en orkestleider Benny Goodman en zangeres Ella Fitzgerald. Deze foto’s zijn van respectievelijk 1958 en 1959. Goodman (rechts op de achtergrond staat overigens de bekende presentator en muziekliefhebber Willem Duys) speelde toen in een tot concertzaal omgebouwde veilinghal in Blokker, een kleine plaats in Noord-Holland. Ella trad op in het Concertgebouw in Amsterdam samen met Oscar Peterson en ik had er veel voor over gehad om daar bij te zijn. Ook jazz doet het in die beroemde zaal namelijk heel goed.

Hollandpromotie

KLM heeft in de loop der jaren heel veel manieren bedacht om met de tulp haar Hollandse roots te benadrukken. En dat werkt ook prima. Er is een liedje dat ‘Tulpen uit Amsterdam’ heet (oorspronkelijk geschreven voor een Duitser). Ik vind dat eigenlijk een toeristenlied, want tulpen komen niet uit Amsterdam. Maar het loopt wel lekker in de maat van het liedje, de driekwartsmaat en is dus goed voor een walsje bij een draaiorgel op de gracht. Ziet u het plaatje? Onmiskenbaar Nederlands. Hieronder twee affiches, links uit 1960 en rechts uit 1986, die heel kleurrijk de band van de tulp met Nederland en Amsterdam in het bijzonder laten zien. In de roos dus.

Decoratief element

In de jaren zeventig drong de tulp door in de cabine van het vliegtuig. In gestileerde vorm kwam een tulpenmotief terecht op stoel- en wandbekleding en gordijnen. En niet te vergeten het servies. Ik persoonlijk vind dit servies nog steeds een van de aardigste KLM-serviezen in zijn soort. Het randje tulpen is subtiel, je moet twee keer kijken om het geheel in volle bloei te kunnen zien. Helaas heeft de tulp het maar zes jaar volgehouden. Volgens Bureau Vormgeving in die tijd als een ‘variabel decoratief element, ondergeschikt aan het constante KLM-merk’. Iets te vroeg uitgebloeid naar mijn smaak.

Bloei

Dan nog een laatste foto. Het vliegtuig en de tulp. Niet als decoratie, of toch wel. We zien hier een DC-10, op zich al een markante verschijning. Volgens de beschrijving is dit toestel, om precies te zijn de PH-DTD, Maurice Ravel, klaar voor het opstijgen op Schiphol. We schrijven mei 1974. Op de voorgrond een flink veld tulpen in volle bloei. Zo zie ik het graag. Een bloem als symbool voor een bloeiend bedrijf. KLM en de tulp zijn onverwoestbaar.