KLM-schatten die alle verzamelaars willen hebben
Vaak krijg ik via onze Social Media agents, dat zijn de dames en heren die alle social media-kanalen van KLM beheren, vragen over KLM-voorwerpen. Hoe oud is deze puzzel? Kent u dit doosje en waarvoor is het ooit uitgereikt? Met andere woorden, KLM wordt fanatiek verzameld en gekoesterd. Ik zei het al eens in een eerder blog vorig jaar. Ik heb er nog een paar die ik wilde laten zien.
Specials
Dat er inmiddels miljoenen Delftsblauwe KLM-huisjes over de wereld verspreid zijn, zal je niet verbazen. Deze met jenever gevulde bouwwerkjes worden alweer ruim zestig jaar aan passagiers in de hoogste vervoersklasse uitgereikt. En het leuke is, dat iedereen wel ergens een randje op een kast of een raamkozijn heeft waarop ze kunnen staan. In mijn jonge jaren fietste ik vaak langs een huis waar ze ook in het raam stonden. De bewoner had oog voor het passerende publiek, want je keek niet tegen de achterkant aan, maar juist de voorgevel was naar buiten gekeerd. Sympathiek vind ik dat.
Deze ‘huisjes’ passen niet in het raamkozijn. Daar zijn ze echt te groot voor. Het zijn namelijk specials en die zijn meestal net een slagje groter dan een gemiddeld huisje. Het komt ook door het soort gebouw. Neem de Ridderzaal die op het Haagse Binnenhof staat. Het symbool van de Haagse politiek en de troonrede op Prinsjesdag. Er zijn er ooit driehonderd van gemaakt als geschenk van de KLM-directie. Je komt ze dus niet vaak tegen. Bijna nooit zelfs. Ik heb er ooit eens eentje te koop zien staan op een Ebay-achtige site. De biedingen rezen de pan uit, zelfs tot 1500 euro. Verzamelen kan ook gekte worden, maar wie ben ik om daarover te oordelen. Ik mocht de Ridderzaal even in mijn handen houden. Daarna weer het doosje in. Net als het Paleis op de Dam. Amsterdamser kun je het bijna niet krijgen. Ook fors van maatvoering.
Servies
KLM heeft in de loop der jaren vele serviezen aan boord gehad. En niet de lelijkste. Als je een KLM-schaaltje, -kopje op –bordje wilt kopen, hoef je niet lang te zoeken. Het aanbod is groot. Zeker van de laatste veertig jaar is er veel in omloop. Leuk vind ik de lijn met de tulpen langs de rand. Zo Nederlands.
Deze borden zijn oud. Waarschijnlijk van voor de oorlog, maar ze zijn moeilijk te dateren. En dat ze flink gebruikt zijn, kun je wel zien aan de randen en het logo. Die zijn nogal sleets. Als je een bord in je handen houdt, dan weet je meteen dat gewichtsbesparing aan boord geen enkele prioriteit had. Het is dik en zwaar horecaporselein en kan dus tegen een stootje. Eind jaren veertig kwamen de kunststoffen in beeld. Melamine was dat en een noviteit met veel mogelijkheden. KLM zag dat ook en liet de bekende Nederlandse glasontwerper Andries Copier melamineservies ontwerpen. Maar dit terzijde.
Tegeltjes
Zeg het met een tegeltje. Vraag me niet waarom, maar tegels zijn altijd gezien als geslaagde relatiegeschenken. Een gedenkwaardige gebeurtenis? Een tegel! Zouden er mensen zijn die ze gebruikt hebben waarvoor ze bedoeld zijn? Zitten ze ergens in een keukenmuur? Gebruik je ze als onderzetter? Presse papier? ‘Niets zo charmant als een tegel aan de wand’ las ik ooit ergens. De bedenker van de spreuk was vast een cynicus.
Op deze foto laat ik er twee zien. Een herinnering en een relatiegeschenk. De herinneringstegel is een zogeheten cloisonné-tegel, gemaakt ik Delft. Cloissonné refereert aan een bepaalde emailleertechniek waar dit aan doet denken. De gelegenheid was de eerste vlucht van KLM naar New York in 1946. ‘Nederland herrijst, KLM bewijst.’ KLM gaat wel een forse verplichting aan, maar ze heeft die ruimschoots waargemaakt.
De andere tegel zie ik als een grote hang naar nostalgie. Ze zijn gemaakt bij de gerenommeerde Koninklijke Tichelaar te Makkum, Friesland, en handbeschilderd. In de jaren negentig. Als afbeelding werden allerlei vormen van vervoer gebruikt, waarschijnlijk om te laten zien hoe divers ook het luchtvrachtvervoer op dit vlak is. Je kunt van alles van deze tegels vinden, maar het is veel werk geweest in ieder geval. Ik weet niet hoe veel verschillende voorstellingen er gemaakt zijn, maar telkens in een kleine oplage van tweehonderd stuks. Deze zie ik nog wel ergens in een keuken op de muur zitten.
Papier
Het is slim om vooral papier te verzamelen. Het is plat, neemt dus weinig plaats in en weegt weinig. En er is nog betrekkelijk veel van. Ik zou dus papier doen. En KLM heeft genoeg papier geproduceerd. Dienstregelingen bijvoorbeeld. Spaar ze allemaal! Twee seizoenen per jaar en dat inmiddels 96 jaar.
Ik vermoed dat de laatste jaren en gezien de verregaande digitalisering geen papieren dienstregelingen zijn uitgegeven, maar je kunt je lol op als je je hierop toelegt. Van een duidelijke huisstijl was nog geen sprake en van blauw evenmin. Ieder jaar een nieuw ontwerpje en kleurtje: rood en goud of oranje bijvoorbeeld. Geen standaardformaat, maar gewoon zoals het uitkwam. En dat maakt het zo leuk om te verzamelen.