De evolutie van KLM’s damesuniform

Al werkend in mijn uniform ontstaat bij mij de vraag, hoe heeft het KLM-uniform zich de afgelopen eeuw ontwikkeld? Zelf ben ik sinds 2002 werkzaam bij KLM als cabin attendant en heb ik twee verschillende uniformen mogen dragen. Het aangepaste uniform van Nina Ricci toen ik in dienst kwam en het huidige ontwerp van Mart Visser. Mijn liefde voor vintage kleding en mode inspireerde mij voor het schrijven van dit blog. In het kader van New York Fashion Week neem jullie mee op een reis langs alle KLM-uniformen door de jaren heen. 

The catwalk in the sky

Het is heerlijk om in de geschiedenis van het KLM-uniform te duiken. Dit doe ik samen met mijn collega, KLM Purser én uniformfreak Cliff Muskiet. Sinds 1993 verzamelde Cliff wereldwijd 1.575 uniformen van 563 verschillende luchtvaartmaatschappijen. Een deel ervan heeft hij mogen exposeren in de bekende Kunsthal in Rotterdam en ter ere van KLM’s honderdjarig bestaan gaf hij op 3 september 2019 een wel héél speciale ode aan het KLM-uniform. Tijdens vlucht KL645 van Amsterdam naar New York was het gangpad voor even omgetoverd tot catwalk. Met zeven crewleden als modellen kregen de passagiers ‘high in the sky’ een historische modeshow te zien van KLM-uniformen uit de periode 1957 tot nu.

Uniformfreak

Cliff is in het bezit van bijna alle KLM-uniformen vanaf 1957 tot heden. Ik ontmoet hem, we praten en voor mij gaan al die uniformen leven. Als ik een aantal exemplaren later vanuit zijn collectie mag aanraken en bekijken begint mijn inspiratie echt te stromen. SoLet’s fly back in time… On our way to the future.

1919 tot vlak na de Tweede Wereldoorlog

KLM is met haar honderdjarig bestaan de oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld, opererend onder haar originele naam. Op 7 oktober 1919 spreidde ze haar vleugels. Vijftien jaar later vloog KLM met de eerste steward aan boord, Theo Boyeng. In 1935 werden de eerste stewardessen aangenomen.

Over de eerste twee uniformen is weinig bekend. Zwart van kleur, net als de uniformen van de mannelijke collega’s. Het jasje was double breasted en op de revers stond ‘air hostess’, zoals de crew vroeger werd genoemd. Onder het jasje droeg de crew een witte blouse met een stropdasje. Om het geheel af te stylen droegen de stewardessen uit die tijd ook een baret.

KLM uniform 1936

1936

Rond 1937, net voor de Tweede Wereldoorlog, veranderde het uniform naar een soort mantelpakje. Er waren wat kleine aanpassingen. Het jasje was niet double breasted maar had één knoop. Op de revers stond ‘air hostess’ en de baret werd vervangen door een hoedje.

1939

Na de oorlog, in 1948, werd een grijs-blauw uniform gedragen met een kepie op het hoofd die later weer werd vervangen door een hoedje. We zagen voor het eerst de ‘wing’ op het jasje verschijnen en de functietitels ‘stewardess’ en ‘air hostess’ werden verleden tijd. Het is niet bekend wie de ontwerpers van deze uniformen zijn. Wel was het vakmanschap, waarschijnlijk door kledingmakers uit Amsterdam, op het lijf gesneden voor elke stewardess.

1957

Amsterdamse modehuisketen Gerzon nam het ontwerp van het uniform dat gedragen werd vanaf 1957 voor haar rekening. Dit uniform bestond uit drie onderdelen en was vrij basic en conservatief: een kokerrok, jasje en hoedje.

Rond 1962 kwam er nog een ander hoedje bij, dat als bijnaam ‘het kaasbolletje’ kreeg. Ook dit uniform had een donkerblauwe kleur. De witte blouse en witte handschoenen maakten het geheel af. Als toevoeging aan het uniform was er ook een lichtblauw met crème geblokte jurk, voor de verre reizen naar de tropen. De uniformen werden handgemaakt door gespecialiseerde kleermakers.

Uniform 1957, 1962 en 1967

1957 (links), 1962 (rechts) en 1967 (tweede van rechts)

1967

Het uniform uit 1967 maakte deel uit van een lijn die ook doorgevoerd werd naar serviesgoed, maaltijden en de service aan boord: ‘New Look’. De kleur was grijs-blauw. Dit was het laatste uniform waar de donkerblauwe kleur overheerste. Opvallend was de bijzondere crème-witte blouse met ronde hals in plaats van een kraagje. Afgezet met prachtige stiksels, als zonnestralen rondom de halslijn. Ook was het jasje met drie knopen al iets meer getailleerd en de rok was korter. Tijdens het serveren van het diner droegen de dames ‘kazaks’, een soort overgooier in diverse kleuren. De ontwerper van het New Look-uniform is helaas onbekend. Wie het weet, mag reageren in de comments onder dit blog :)

1967 ‘New Look’ met de verschillende varianten kazaks

Uniform 1967

1967

1971

Hello seventies! Vanaf begin 1971 kwam de KLM-blauwe kleur die we vandaag de dag kennen tot leven. Dit uniform werd ontworpen door een aantal ontwerpers van de Modeacademie in Arnhem die aan de firma Konersmann uit Amsterdam verbonden waren.

Stewardessen kregen in deze tijd meer keuze; een mouwloos jurkje of een overgooier met knopen. Verder bestond het uniform uit een jasje, blouse, serving-dress, overjas en een nieuw model hoedje. De uniformlijn werd ‘Feel Sure’ genoemd en was gemaakt van Trevira 2000. Dit was door het makkelijke onderhoud destijds een veelgebruikte synthetische stof: wassen, ophangen en je hoefde het uniform niet te strijken. Duidelijk is te zien dat het uniform van vakmanschap naar confectie gaat.

Uniform 1971

1971

Terwijl meerdere airlines nog meegingen met het modebeeld van de sixties, met de minirok en hot pants, diende de KLM cabin attendant zich strikt aan de kleding- en kapselvoorschriften te houden. Rok tot op de knie en zeker niet erboven. Heel leuk om te zien is dé sjaal om de nek in uitgesproken gele kleur die prachtig accentueert bij het KLM-blauw.

Hieronder zie je links het uniform uit 1975, midden 1957 en rechts 1971.

Uniformen 1975, 1957, 1971

1975 (links), 1957 (midden), 1971 (rechts)

Leuk weetje: bij de invoering van de DC10 in 1972 kleurden ook de vliegtuigen KLM-blauw aan de bovenkant.

1975

Na vier jaar was het alweer tijd voor verandering. Voor het eerst hoorde er een naam van een ontwerper bij het uniform; Wim van Hoek.

De jaren zeventig staan bekend als de hippie-periode. Vrouwen kleedden zich meer casual. Het kleurgebruik van de mode was, in tegenstelling tot de jaren zestig, minder fel. De voorkeur ging uit naar neutrale tinten zoals zwart, bruin en grijs.

De kleur bruin was ook in dit KLM-uniform ruim vertegenwoordigd, maar KLM-blauw bleef de hoofdkleur. Het uniform bestond uit dertien onderdelen, had een klassieke snit en een lange rok met vier plooien aan de voorzijde. De blouse was wit met een print van stippen en vogels in de kleuren bruin en blauw. Over de blouse werd een jasje zonder revers gedragen. Er was een bijpassende sjaal met vogels en stippenprint en een baret die de bijnaam ‘het (eier)dopje’ kreeg.

Voor de zomerperiode was een bruine, katoenen rok met een patroon van blauwe vogels aan de collectie toegevoegd. Dit bleek geen geliefd item onder de crew. Veel crewleden vonden de uitstraling niet elegant. Bij dit uniform had de wing ook strepen zodat je kon zien welke functie de cabin attendant had.

Uniform 1975

1975

1982

Op 28 maart 1982 werd weer een nieuw uniform ingevoerd, ontworpen door het Franse modehuis Nina Ricci. De trends van de jaren tachtig zien we in dit uniform terug: wijd, schoudervullingen en kleurrijke accent in het sjaaltje. De rok had zowel aan de voor- als achterzijde een hoge plooi. In de lichtblauwe bloesjes (met korte en lange mouw en ronde hals of kraagje) zat heel leuk het KLM-logo in ‘all over’ print geweven. Op een subtiel hoekje van het jasje bij de mouw zien we ook het aantal strepen dat de functie weergeeft. Ook bij dit uniform zat een hoedje, alleen het dragen ervan was niet meer verplicht. Veel dames droegen het dan ook niet meer.

1975 (links), 1982 (rechts)

1990

Op weg naar het begin van een nieuwe eeuw was er een mix van fashion-invloeden. Omdat het uniform van Nina Ricci populair was, besloot KLM geen nieuw damesuniform te laten ontwerpen maar het uniform uit 1982 aan te passen.

De cabin attendants hadden keuze uit twee verschillende rokken, een gerende of rechte versie. Opvallend aan het uniform was het jasje met ronde hals zonder revers. Door de brede schouders ontstond een strak, hoekig silhouet. De functiestrepen werden, zoals we dat tegenwoordig nog steeds zien, weergegeven aan de onderkant van de mouw, afgezet met zilveren bies.

Dit was ook het eerste uniform waarbij geen hoedje was ontworpen. Wel was er een volumineuze winterjas die de bijnaam ‘Bea-jas’ kreeg omdat velen van ons zich er een koningin in voelden.

De cabin attendants waren vrij in het strikken van de sjaals. Deze keuzevrijheid zorgde voor een chique uitstraling en een speels effect. Het uniform van Nina Ricci is van 1990 tot 2010 gedragen en daarmee het langst gedragen uniform in de KLM-geschiedenis.

Over leuke weetjes gesproken: de stof van deze oude uniformen is onder andere verwerkt in het tapijt van KLM-toestellen en er zijn verschillende KLM100-producten van gemaakt.

In 1985 was een doorbaak: Annemarie van den Burg werd de eerste vrouwelijke purser bij KLM, waarna velen volgden.

Uniform 1990

1990

2010 – heden

In 2010 nam de Nederlandse couturier Mart Visser het stokje over van Nina Ricci. Hij voegde een oranje touch toe aan het uniform, een verwijzing naar KLM’s Nederlandse roots. We zien dit terug in de oranje bies in de voering van het jasje, de extra streep bij de Senior purser en het kleuraccent in het sjaaltje.

Het uniform bestaat uit onder andere een jasje, twee verschillende soorten rokken, een gilet én een broek. Dat is uniek, aangezien dit het eerste uniform is met een broek voor vrouwen. Hieronder zie je mij in het huidige uniform, in zowel de broek als de pencil skirt :)

KLM uniform

Huidig KLM-uniform

Transforming flying into fashion

Nadat ik met Cliff door de historische KLM-uniform tijdlijn ben ‘gewandeld’ krijg ik een idee; een ode aan het uniform, samengesteld uit alle crew-uniformen! Er zitten zo veel pareltjes van kledingstukken tussen, items die je vandaag de dag als mode-item zou kunnen dragen!

Ik neem contact op met Hermanna Prinsen. Net als Cliff en ik, werkt Hermanna aan boord bij KLM. Maar naast Cabin Attendant is Hermanna bovenal een getalenteerde fotografe. Ze werkt voor magazines als Marie Claire en Elle en won onlangs de prestigieuze prijs ‘Prix de la jeune photography’. 

We brainstormen en er ontstaat een idee. Samen kunnen we van ‘flying’ een staaltje high end fashion maken. Cliff met zijn eindeloze verzameling aan KLM-uniformen en Hermanna als fotografe. We kiezen voor een prachtige lokatie waar, net als onze mix van uniformen, diverse stylen bij elkaar komen. In een prachtige hotelkamer van Staats in Haarlem schieten we ons perfecte plaatje. Zo ontstaat er een inspirerende, creatieve samenwerking van drie gepassioneerde KLM-ers. Zie jij hoeveel uniformen van de afgelopen jaren terug komen in deze fashionfoto? Ik lees je antwoord graag onder deze blog!

From flying to fashion KLM

See you on the Runway!

Productie:

Story, Styling & Concept: Valerie Musson
Uniforms & Styling: Cliff Muskiet
Fotografie: Hermanna Prinsen 

Geplaatst door:   Valerie Musson  | 
Deelnemen aan het gesprek Opmerkingen weergeven

Oda van den Ameele

Het uniform uit 1957 vind ik wel heel typies KLM vooral het hoedje vind ik heel leuk, de kleur mag wel het KLM- blauw van nu zijn

Gerrie ten Hoove

Het nieuwe uniform van 1967 New Look is gemaakt door Pisa in Eindhoven.
Wij werden daar per bus naar toe gebracht om te passen.
Het leek op een schoolreisje zoveel plezier hadden wij om daar met elkaar naar toe te gaan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Loading